Küçük parmağınızı masanın ayağına çarptığınız an hayatınız bir film şeridi gibi gözlerinizin önünden geçiyor olabilir. Düşüncesinin bile o acıyı hissettirdiğini tahmin edebiliyoruz. Serçe parmağınızı masanın o acımasız ayağına çarptığınızda, kemiğiniz sanki parmağınızdan fırlamış gibi hissedebilirsiniz ama beş dakika geçtikten sonra hiçbir şeyiniz kalmaz. Bu, orantısız acının mükemmel bir örneğidir. Bu kadar küçük bir sorunun yarattığı duygu yoğunluğu göz önüne alındığında, şu soruyu merak edebilirsiniz: Acı yeterince fazla olursa sizi öldürebilir mi?

İnsanlar, tüm vücutlarını saran karmaşık bir sinir ağına sahip olduklarından dolayı son derece hassastır. Vücut dokusundaki herhangi bir tehlikeyi algılayan nosiseptörlerle dolu olan sinirlerimiz sıcaklık, kimyasal denge veya basınçtaki değişiklikleri algılayabilir; ancak acı beyin tarafından algılandığı için bu sinirler tarafından hissedilmez.

Ayak parmağınızı çarptığınızda acı aslında parmağınızda değildir. Bu acı, beynin bilgiyi değerlendirmesi ve bunu bir önceki acıya maruz kalma deneyimlerine dayanan beklentilerle birleştirmesinin bir sonucudur.

Bunun anlamı da şu ki beyin acı ürettiğinde “en iyi tahmin senaryosuna” göre bir konum seçer ve genellikle de doğru tahminde bulunur. Ancak bazen de yanılır, vücudun bir bölümünde oluşan ağrıyı başka bir yer ağrıyormuş gibi hissetiğimiz “yansıyan ağrı” durumunda olduğu gibi. 

Yani acı, temelde bilginin beyin tarafından yorumlanmasıdır.

Acının kendisi sizi öldüremez ancak fizyolojik etkileri öldürebilir. Bu yüzden ölümcül bir dizi hastalık ve yaralanmanın belirgin belirtilerinden biri olması şaşırtıcı değil. Virüsler buna bir örnek olabilir. 

Kings College London’da bu konu üzerinde araştırmalar yapan kıdemli öğretim üyesi Dr. Franziska Denk, “Bir virüs kaptığınızda, bağışıklık sisteminiz vücudunuzu korumak için tepki verir. Mesela bir iltihap başlatır ve acı, bu iltihabın temel belirtilerinden biridir” diyor.

“Acı ya da ağrı, vücudunuzdaki sinirlerin, bağışıklık hücrelerinizin aktif olduğunu ve dolayısıyla vücudunuzun saldırı altında olduğunu hissetmesinden kaynaklanır. Sinirler, bağışıklık sistemi işini yapana ve iltihap çözülene kadar sizi dinlenmeye ve çok fazla hareket etmemeye teşvik etmek için beyninize sinyaller göndererek tepki verir.”

Aşırı rahatsızlığa sebep olan temel hastalıklar veya yaralanmaların yanı sıra acı, aynı zamanda vücuda yüklediği stres nedeniyle de bir kişinin ölüm riskini artırabilir.

Yani hissettiğiniz acının kendisi doğrudan bir ölüm sebebi olmasa da düzgün şekilde yönetilmezse ciddi sonuçlar doğurabilir. Neyse ki anestezi alanındaki gelişmeler, aşırı acıyı bile engelleyebilmemize olanak tanıyor. Bu da, hastalar hiçbir acı hissetmeden cerrahların onları ameliyat edebilmesini sağlıyor.

Masanın kenarına çarptığınız serçe parmağınıza gelirsek… O konuyu maalesef kendi başınıza halletmeniz gerekecek.