Karanlık kış başladı: Yaz saati uygulaması toplum sağlığını kötü etkiliyor
Yakup Can Yargıç
28 Ekim 2024

Avrupa ülkelerinin kış saati uygulamasına geçmesiyle Türkiye ile aradaki fark 2 saate yükseldi. Ülkemizde Yaz Saati uygulaması (YSU) 2016 yılından bu yana kalıcı hale getirilmiş olup, temel gerekçesi enerji tasarrufu ve güneş ışığından daha fazla yararlanma olarak açıklansa da uygulamanın toplum sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olduğu yönünde çok sayıda eleştiri bulunuyor.

Psikolojik etkileri neler?

Kış aylarında milyonlar karanlık saatlerde güne başlıyor. Bu durum, biyolojik saatimizin düzenlediği sirkadiyen ritmi bozarak uyku kalitesini düşürmekte ve gün içindeki yorgunluk hissini artırmaktadır. Uzmanlar, gün ışığı almadan güne başlamak zorunda kalan kişilerin, özellikle çocukların ve gençlerin ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaşadığını belirtiyor. Okula gitmek için erken saatlerde yola çıkan çocukların dikkat ve konsantrasyon sorunları yaşaması, verimliliklerini düşürüyor.

Enerji tasarrufu tartışmaları

Kalıcı YSU'nun enerji tasarrufu sağladığı yönündeki açıklamalar, çeşitli araştırmalarla çelişiyor. İTÜ’nün hazırladığı rapora göre tasarrufun sağlandığı belirtilse de, Elektrik Mühendisleri Odası tarafından yapılan çalışmalarda YSU'nun elektrik tüketiminde gözle görülür bir azalma sağlamadığı ifade edilmiştir.

Özellikle kış aylarında akşam karanlığının daha erken başlaması nedeniyle elektrik tüketiminin arttığı gözlemlenmiştir.

Güvenlik ve toplumsal etkileri

Sabah karanlık saatlerde yola çıkmanın güvenlik riskleri de bulunmaktadır. Özellikle kadınlar ve çocuklar için sabahın erken saatlerinde karanlıkta yola çıkmak, güvenlik endişelerini artırıyor. Okul servis kazalarının arttığı ve toplumsal huzursuzluğun yaşandığı da bilinen bir gerçek. 

Sosyoekonomik etkiler

Kalıcı YSU'nun toplumda ruh sağlığı ve sosyal yaşam üzerinde olumsuz etkiler yarattığı, yorgunluk ve konsantrasyon sorunlarının verimliliğini düşürdüğü rapor edilmiştir. Bu nedenle uygulamanın kaldırılması yönünde çağrılar giderek artmaktadır.

Çözüm ne olabilir?

Ülke genelinde dengeyi yerel çözümlerle sağlamak en kolay yol olabilir. Örneğin, Çin’deki büyük saat farkları nedeniyle batı ve doğu bölgeleri arasında çalışma saatleri farklılık göstermektedir. Türkiye’de de güneş saati ile ulusal saat arasında önemli farkların olduğu yerlerde, çalışma ve okul saatlerinde yapılacak dönemsel değişiklikler gün ışığından daha iyi yararlanmayı sağlayabilir.

Ya da sadece dünyanın geri kalanı ile aynı saat uygulamasına geri dönebiliriz.