Bilim insanları, konuşma yetisini kaybetmiş bir adamın beyin sinyalleri aracılığıyla gerçek zamanlı konuşmasını ve hatta şarkı söylemesini sağlayan çığır açıcı bir araştırma gerçekleştirdi. Beyin-bilgisayar arayüzü (BCI) olarak adlandırılan bu yeni teknoloji, yalnızca kelimeleri üretmekle kalmıyor; aynı zamanda konuşmanın doğasında yer alan tonlama, vurgu ve melodi gibi ifadeleri de başarıyla taklit ediyor. Bu sayede, cihaz kullanıcısının düşüncelerinden yalnızca anlamlı sözcükler değil, aynı zamanda duygular da sese dönüştürülebiliyor.

Nature dergisinde yayımlanan bu öncü çalışma, 45 yaşında ve amyotrofik lateral skleroz (ALS) hastalığına sahip bir gönüllüye odaklanıyor. ALS, motor nöronları etkileyerek konuşma kaslarını zayıflatan ilerleyici bir sinir sistemi hastalığı. Katılımcı hâlâ ses çıkarabiliyor ve dudaklarını oynatabiliyordu, ancak konuşması oldukça yavaş ve anlaşılmaz durumdaydı.

Araştırmacılar, beynin hareketten sorumlu bölgesine cerrahi müdahaleyle 256 silikon elektrot yerleştirdi. Bu elektrotlar, her 10 milisaniyede bir konuşma niyetiyle oluşan elektriksel sinyalleri algıladı. Algoritmalar bu verileri gerçek zamanlı işleyerek, konuşmaya ve yapay bir sese dönüştürdü. Üstelik bu yapay ses, hastanın hastalık öncesi ses kayıtları kullanılarak kişiselleştirildi.

Araştırma yalnızca sözcüklerin üretilmesini değil, aynı zamanda insan iletişimine özgü birçok ince ayrıntının da aktarılmasını sağladı. Sistem, “aah”, “hmm” gibi sesleri tanıyabiliyor; ayrıca hastanın farklı kelimelere vurgu yaptığı anları algılayarak yapay sesi buna göre modüle edebiliyor. Aynı cümle soru ya da yoksa düz bir ifade olarak söylendiğinde bunu da ayırt edebiliyor.

Önceki BCI teknolojileri yalnızca tekdüze, monoton ses üretirken, bu yeni sistem konuşmanın doğallığını da taklit edebildi. Katılımcı, kendi sesine benzeyen bu yapay sesi duyduğunda “mutlu hissettim” dedi ve bunun “gerçek sesi gibi” olduğunu belirtti. Bu deneyim, kişinin sadece temel iletişim kurmasını değil, duygularını ifade etmesini de mümkün kıldı.

Araştırmacılar, bu teknolojinin gelecekte konuşma engeli yaşayan bireyler için günlük yaşantıya entegre edilebilecek düzeye ulaşabileceğini öngörüyor. Bu, beyin-bilgisayar arayüzlerinde duygu, ifade ve özgürlük açısından bir dönüm noktası olabilir.