Verimlilik bazen gözle görülür şekilde belirgindir. Örneğin, çikolatalı atıştırmalıkların üretim hattında bir dizi makine, bisküviyi karamele batırır, çikolatayla kaplar, ardından kurutup paketler. Bir ofis çalışanı için ise bu verimlilik, genellikle meslektaşlarıyla e-posta aracılığıyla iletişim kurmak anlamına gelir. Her iki durumda da süreç, teknoloji sayesinde daha verimli hale gelmiştir. 

Ünlü yatırımcı Cliff Asness ise borsanın bu duruma bir istisna olduğunu öne sürüyor. Ağustos ayında yaşanan piyasa dalgalanmaları ve teknoloji devi Nvidia'nın hisse senedindeki oynaklık bu argümanı daha ilginç hale getiriyor. Asness’e göre, borsa verimliliği ile üretim hattı verimliliği farklı şeyler. Nobel ödüllü ekonomist Eugene Fama’ya göre verimli bir piyasa, "fiyatların tüm bilgiyi yansıttığı" bir piyasadır (Fama, aynı zamanda Asness'in doktora danışmanı)

1990'larda elektronik ticaret yaygındı, ancak günümüzün nanosaniyelik ticaret hızına kıyasla oldukça yavaştı. Bugün, herhangi bir hisse senediyle ilgili bilgi çok daha hızlı yayılıyor. Ticaret hızının artması ve daha fazla bilgiye erişim maliyetleri düşürmüş olsa da, Asness bunun bazı sorunlara yol açtığını savunuyor.

Asness, "Yeni bilgilerin hisse fiyatlarını eskisine göre daha hızlı etkilediğini tahmin etmek zor değil, bu bir tür 'verimliliktir'," diyor. "Ancak hız, bu bilgilerin doğru fiyat seviyesine yansıtıldığı anlamına gelmez." Asness, fiyatların doğruluğunun azaldığını öne sürüyor.

Buna kanıt olarak yatırımcıların en pahalı hisse senetlerine ödedikleri ile en ucuz olanlara ödedikleri fiyatları karşılaştıran "değer farklarına" işaret ediyor. 1950’lerden 1990’lara kadar bu farklar istikrarlıydı. Ancak dot-com balonu öncesinde büyük bir artış gösterdi ve son 20 yılda bu farklar sürekli tırmanarak rekor seviyelere ulaştı. Fakat bu ölçüm, teknoloji firmalarının bankalara kıyasla daha yüksek fiyat/defter oranlarına sahip olması gibi piyasa yapısındaki değişikliklerden etkilenebilir.

Asness’in daha karmaşık bir ölçümü, kazançlar, tahmin edilen kazançlar ve nakit akışlarını kullanarak fiyatları karşılaştırıyor ve sadece aynı sektördeki firmaları analiz ediyor. Sonuç olarak, hangi ölçü kullanılırsa kullanılsın, yatırımcıların bugün ödediği fiyatları anlamak zorlaşmış durumda.

Asness, bu durumu üç sebeple açıklıyor. İlk olarak, düşük faiz oranlarının değer ölçümlerini karmaşık hale getirdiğini ve bunun doğru yakalanmasının zor olduğunu söylüyor. Ancak faiz oranları yeniden yükseldiği için bu açıklama artık daha az geçerli olabilir.

İkinci açıklama, endeks fonlarının piyasanın "akıllı" yatırımlarını gölgede bırakması. Endeks fonları piyasayı bir bütün olarak alır ve tutar. Daha önce piyasa, bilgili yatırımcılar ve bilgisiz yatırımcılar arasında dengedeyken, bilgili yatırımcıların endeks fonlarına yönelmesiyle fiyatları mantıklı bir şekilde yönlendirmek zorlaşmış olabilir.

Üçüncü ve en ilginç açıklama ise sosyal medyanın "kalabalıkları" harekete geçirmesi. Asness bunu şöyle özetliyor: "Telefonunuzdan işlem yapmak, önyargılarınızı sosyal medyadan aldığınız tavsiyelerle pekiştirmek... Ne ters gidebilir ki?" Warren Buffett da benzer bir şekilde, piyasaların günümüzde kumarhane gibi işlediğini belirtiyor.

Asness, yatırım stratejisini savunuyor: Değer farklarına göre yatırım yapıyor. Ancak bu farklar açıklanamaz hale geldikçe, son yıllarda getirileri dalgalı olmuştur. Yatırımcıların büyük hatalar yaptığı bir piyasa ortamı, teorik olarak bilgili yatırımcılar için avantajlı olmalıdır. Fakat asıl zorluk şudur: Kaos karşısında soğukkanlı kalabilirler mi? Örneğin, dünyanın en değerli şirketlerinden biri olan Nvidia, 3 Eylül'de değerinin %10'unu, yani yaklaşık 280 milyar doları kaybetti. Sebep mi? Beklenenden zayıf gelen bir imalat verisi.