Avrupa Birliği (“AB”) Komisyonu, yapay zekâ (“YZ”) sistemlerinin hukuki düzenlemesine ilişkin çalışmaları kapsamında Nisan 2021’de taslak YZ Düzenlemesini kamuoyuna duyurmuştu. 

Yapılan istişareler neticesinde geçtiğimiz mayıs ayında AB Parlamentosu da taslağa ilişkin görüşlerini yayınlamıştı. 

Düzenleme taslağı incelendiğinde, bazı YZ uygulamalarının yasaklanması, bazı YZ sistemlerinin yüksek riskli kabul edilerek bunların sağlayıcıları, ithalatçıları, distribütörleri gibi tarafların yükümlülüklerinin düzenlenmesi ile sınırlı riskli kabul edilen YZ sistemlerine ilişkin şeffaflık kuralları ve YZ sistemlerinin piyasa izlemesi ve gözetimine yönelik hususların düzenlendiği görülmektedir.

Düzenleme YZ sistemlerini risk sınıflarına ayrılmıştır: yasaklı YZ sistemleri, yüksek riskli YZ sistemleri ve sınırlı riskli YZ sistemleri. Yasaklı YZ sistemleri aşağıdaki gibi sıralanmış olup bu tür sistemlerin uygulamalarına izin verilmeyecektir:

• İnsanların veya belirli hassas grupların bilişsel davranışsal manipülasyonu: örneğin çocuklarda tehlikeli davranışları teşvik eden sesle etkinleştirilen oyuncaklar
• Sosyal puanlama: insanları davranışlarına, sosyo-ekonomik durumlarına veya kişisel özelliklerine göre sınıflandırmak
• Yüz tanıma gibi gerçek zamanlı ve uzaktan biyometrik tanımlama sistemleri

Yüksek riskli YZ sistemleri bakımından ise AB ürün güvenliği mevzuatı kapsamına giren ürünlerde kullanılan YZ sistemlYapayeri ve Düzenlenme’nin EK-3’ünde listelenen YZ sistemleri yüksek riskli kabul edilmektedir:

• Gerçek kişilerin biyometrik olarak tanımlanması ve sınıflandırılması,
• Kritik altyapının yönetimi ve işletilmesi,
• Eğitim ve mesleki eğitim,
• İstihdam, çalışan yönetimi ve serbest mesleklere erişim,
• Temel özel hizmetlere ve kamu hizmet ve yardımlarına erişim ve bunlardan yararlanma,
• Kolluk kuvvetleri,
• Göç, iltica ve sınır kontrol yönetimi,
• Hukukun yorumlanması ve uygulanması konusunda destek.

Düzenleme AB içinde veya üçüncü bir ülkede yerleşik olup olmadıklarına bakılmaksızın, AB içinde YZ sistemlerini piyasaya arz eden veya hizmete sunan sağlayıcılara; AB içindeki YZ sistemleri kullanıcılarına ve sistem tarafından üretilen çıktının AB içinde kullanıldığı hallerde, üçüncü bir ülkede bulunan YZ sistemlerinin sağlayıcıları ve kullanıcılarına uygulanmaktadır. 

Dolayısıyla Türkiye’de geliştirilip hizmete sunulmuş bir YZ sisteminin çıktıları AB vatandaşları tarafından kullanılabiliyorsa veyahut Türkiye’de yerleşik olup AB pazarına YZ sistemleri ve/veya YZ gömülü ürünler sunan veya sunmaya hazırlanan şirketlerin bu Düzenlemeye uyumluluk göstermesi gerekecektir.  

Haziran 2023’te Avrupa Birliği Parlamentosu taslak Düzenlemeye ilişkin değişiklik teklifini sunmuş ve kamuoyuyla paylaşmıştır. 

Gelinen aşamada Avrupa Birliği Konseyi ile görüşmeler devam etmekte olup yıl sonuna veyahut yeni yıl başına kadar anlaşmaya varılması öngörülmektedir.