Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) yerleştirme sonuçlarının açıklanmasıyla birlikte, üniversite öğrencileri için yeni bir zorluk kapıda: Barınma. Pandemi sonrası dönemde daha da belirginleşen barınma sorunu, kira fiyatlarındaki artışlarla bu yıl daha da derinleşebilir. Özellikle Eskişehir ve İstanbul gibi yoğun öğrenci popülasyonuna sahip şehirlerde kira fiyatlarındaki artış, öğrencileri zorlayacak seviyeye ulaştı.

Son iki yıldır uygulanan yüzde 25'lik kira artış sınırı, 1 Temmuz 2024 itibarıyla sona erdi. Türkiye, bu düzenlemeye rağmen konut kirasında yüzde 125 ile en fazla artış gösteren ülke oldu​. Endeksa verilerine göre, İstanbul'da metrekare başına kira bedeli Kasım 2021'de 40 TL iken, yüzde 432 artışla 213 TL'ye ulaştı. İstanbul'da ortalama kira bedeli 23 bin 373 TL olarak seyrederken, İzmir'de 21 bin 902 TL, Ankara'da ise 20 bin 965 TL seviyelerinde. Öğrenci şehri olarak bilinen Eskişehir'de ise kiralar 15 bin 98 TL'ye yükseldi.

Öğrencilerin sıklıkla tercih ettiği İstanbul'un Beşiktaş, Kadıköy, Şişli ve Fatih gibi ilçelerinde kira fiyatları 15 bin TL ile 40 bin TL arasında değişiyor. Bu yüksek fiyatlar, birçok öğrenci için barınma maliyetlerini karşılamayı zorlaştırıyor ve onları alternatif konaklama arayışına yönlendiriyor. Özellikle bu ilçelerdeki konumlar, merkezi olmaları ve üniversitelere yakınlıkları nedeniyle öğrenciler tarafından rağbet görüyor. Ancak, yüksek kira bedelleri, bu bölgelerde yaşamanın maliyetini ciddi ölçüde artırıyor.

KYK burs ve kredi tutarları, öğrencilerin yaşam giderlerini karşılamada yetersiz kalıyor. 2024 itibarıyla lisans öğrencilerine verilen aylık 2 bin TL'lik KYK bursu/kredisi, İstanbul gibi kiraların yüksek olduğu şehirlerde yaşayan öğrenciler için ciddi bir yetersizlik oluşturuyor. Özellikle Beşiktaş'ta kira fiyatlarının 40 bin TL'ye kadar çıktığı göz önüne alındığında, burs miktarı kira bedelinin sadece yüzde 5'ini karşılayabiliyor. 2015 yılında KYK bursu 400 TL iken ortalama kiralar Beşiktaş'ta 2 bin 600 TL, Üsküdar'da 1 bin 500 TL, Şişli'de 2 bin 700 TL, Fatih'te ise 1 bin 700 TL civarındaydı. Bu dönemde KYK ödemeleri, öğrencilerin kira giderlerinin yaklaşık yüzde 20 ila 40'ını karşılayabiliyordu. Ancak 2024'te KYK ödemesi miktarlarının, artan kira bedellerine oranla çok daha düşük kalması, öğrencilerin konaklama ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmalarına yol açıyor. Yüksek lisans öğrencileri için aylık 4 bin TL olan KYK ödemesi de mevcut kira fiyatları karşısında oldukça yetersiz, çünkü bu tutar bile İstanbul'da kiraların en düşük olduğu ilçelerde bile, ortalama kiranın dörtte birinden azına denk geliyor. Bu durum, özellikle İstanbul gibi büyük şehirlerde eğitim gören öğrencilerin ekonomik olarak zorlanmasına ve barınma konusunda alternatif çözümler aramasına neden oluyor.

Beşiktaş, üniversitelerin yoğun olarak bulunduğu ve deniz ulaşımının kolay olduğu bir ilçe olarak öne çıkıyor. Ancak burada kiraların 40 bin TL'ye kadar çıkması, öğrenciler için ciddi bir bütçe ayırmayı gerektiriyor. Kadıköy, Anadolu Yakası'ndaki merkezi konumu ve sosyal yaşam olanaklarıyla dikkat çekerken, burada da kira fiyatları 38 bin TL'ye kadar ulaşabiliyor. Şişli ve Fatih gibi ilçelerde de benzer bir durum söz konusu; merkezi konumlarının yanı sıra ulaşım ağlarına olan yakınlıkları, bu bölgeleri cazip kılarken, kira bedelleri öğrenciler için önemli bir engel teşkil ediyor.

Bu fiyatlar, birçok öğrenciyi farklı konaklama seçeneklerine yönlendirmek zorunda bırakıyor. Devlet yurtlarının sınırlı kapasitesi ve uzun bekleme süreleri, öğrencileri apart dairelere veya özel yurtlara yönelmeye zorluyor. Ancak, bu seçenekler de genellikle yüksek maliyetlerle karşılarına çıkıyor. Apart daireler, genellikle kişisel alan ve konfor sunmasına rağmen, yüksek kira bedelleri nedeniyle herkes için uygun olmuyor. Özel yurtlar ise sundukları lüks olanaklarla dikkat çekse de, fiyatlarının 60 bin TL ile 250 bin TL arasında değişmesi, pek çok öğrenci için ulaşılması zor bir seçenek haline getiriyor.

Yüksek kira bedelleri ve barınma maliyetleri, öğrencilerin akademik hayatlarına odaklanmalarını zorlaştırabilir ve eğitimde fırsat eşitliği ilkesini tehlikeye atabilir. Barınma maliyetlerinin artması, öğrencilerin ders dışı etkinliklere katılımını sınırlayabilir, sosyoekonomik durumlarına bağlı olarak eğitimlerine erişimlerini kısıtlayabilir. Bu durum, uzun vadede öğrencilerin akademik başarılarını ve sosyal entegrasyonlarını olumsuz etkileyebilir. Özellikle bu ilçelerdeki yaşam maliyetlerinin artışı, birçok öğrencinin bütçesini aşarak, ekonomik olarak daha zorlu koşullarla karşılaşmasına neden olabilir. Bu da, öğrencilerin hem akademik hem de kişisel gelişimlerine olumsuz yansıyabilir.

Alternatif çözümler olarak, üniversitelerin kendi bünyelerinde konaklama imkanlarını artırmaları, öğrencilere burs ve konaklama destekleri sağlanması veya öğrencilerin ev paylaşımı gibi seçeneklere yönlendirilmesi düşünülebilir. Bu tür adımlar, öğrencilerin yüksek barınma maliyetleriyle başa çıkmalarına yardımcı olabilir ve onların eğitim süreçlerini daha az stresli hale getirebilir.

KYK yurtları, devletin sunduğu en uygun fiyatlı konaklama seçeneklerinden biri olarak öne çıkıyor. Bu yurtlar, öğrencilerin konaklama ihtiyaçlarını ekonomik bir şekilde karşılamayı amaçlıyor ve bu yüzden devlet tarafından sübvanse ediliyor. KYK yurtları, genellikle üniversitelere yakın konumlarda bulunarak öğrencilere ulaşım kolaylığı sağlıyor ve bu da öğrencilerin günlük yaşamlarında önemli bir avantaj sunuyor. 2024 yılı itibarıyla KYK yurt ücretleri, bulunduğu şehre, yurdun sunduğu olanaklara ve odaların kapasitesine göre aylık 450 TL ile 1.200 TL arasında değişiklik gösteriyor. Bu fiyatlar, özellikle büyük şehirlerde konut kiralarına göre oldukça uygun kalıyor.

KYK yurtlarının sunduğu olanaklar arasında genellikle temel mobilyalar, ortak kullanım alanları, yemek hizmetleri ve internet erişimi bulunuyor. Ancak, bu yurtlarda yer bulmak her zaman kolay olmayabiliyor; özellikle yüksek talep gören üniversitelerin bulunduğu şehirlerde, yerleşim dönemlerinde ciddi bir yoğunluk yaşanıyor. Bu durum, birçok öğrenciyi farklı konaklama seçeneklerini değerlendirmeye itiyor.

Alternatif olarak değerlendirilen apart odalar, daha fazla kişisel alan ve özel yaşam alanı sunmasıyla dikkat çekiyor. Ancak, bu konforun maliyeti de oldukça yüksek olabiliyor; 2024 yılında apart odaların kira fiyatları 6 bin 500 TL'den başlayarak 16 bin TL'yi aşabiliyor. Apart dairelerde sunulan ekstra hizmetler ve odaların özellikleri, fiyatların artış göstermesine neden oluyor. Öğrenciler için apart dairelerde konaklamak, ekonomik olarak daha zorlayıcı olabilir ve bu durum birçok öğrencinin maddi durumunu zorlayabilir.

Özel yurtlar ise genellikle daha lüks ve geniş olanaklar sunan bir konaklama seçeneği olarak öne çıkıyor. Ancak, bu yurtların fiyatları 60 bin TL ile 250 bin TL arasında değişiyor ve bu da onları birçok öğrenci için ulaşılması güç bir seçenek haline getiriyor. Özel yurtlarda sunulan spor salonları, etüt odaları, 7/24 güvenlik hizmetleri gibi ekstra olanaklar, bu yurtların fiyatlarının yükselmesinde etkili oluyor. Dolayısıyla, özel yurtlar, genellikle bütçesi daha geniş olan öğrenciler tarafından tercih ediliyor.

Bu ekonomik zorluklar ve yüksek konut kiraları, birçok öğrencinin konaklama tercihini daha ekonomik ve ulaşılabilir alternatifler doğrultusunda şekillendirmesine neden oluyor. Özellikle KYK yurtlarının sınırlı kapasitesi ve yüksek talep karşısında yeterli olamaması, öğrencilerin uygun fiyatlı ve güvenli konaklama bulma süreçlerini zorlaştırıyor. Bu durum, üniversite öğrencilerinin eğitime erişimlerini de dolaylı yoldan etkileyerek, sosyoekonomik engellerin daha da belirgin hale gelmesine neden oluyor.

Sonuç olarak, kira artış sınırının kaldırılması, kira fiyatlarının hızla artmasına ve öğrenci barınma krizinin derinleşmesine yol açabilir. Artan maliyetler, öğrencilerin uygun fiyatlı konut bulma şansını azaltırken, eğitim hayatlarını da olumsuz etkileyebilir. Barınma sorununa yönelik çözüm önerileri geliştirilmezse, birçok öğrenci eğitimlerini sürdürmekte zorluk yaşayabilir​.